Monumentenstichting Boarnsterhim
 

Wergea Himpenserpoldermole

Adresgegevens: Mardyksterpaad 7, 9005 XE  Wergea

Kadastrale gegevens: gemeente warrega, sectie D, nummer 9

Monumentnummer: 34603

Omschrijving Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed:

Poldermolen te zuiden van Hempens / Leeuwarden. 

Monnikmolen uit 1863 van de Hempensermeerpolder, met riet bekleed.

 

Himpenserpoldermole

In Friesland staan nog ongeveer 100 poldermolens die tot ver in de twintigste eeuw het waterpeil in de polders, louter op windkracht, probeerden te beheersen. Die tijden zijn voorbij. Eerst kwamen er dieselmotoren, later elektrische krachtbronnen die de waterstand in de polder en boezem nu perfect regelen.

Ook de molen van de Himpensermar onder Wergea heeft vanaf 1863 in de waterschapsgeschiedenis zijn aandeel gehad. Het gevlucht van 24 meter, waarmee de molen een van de grootste exemplaren van Friesland is, moet, om de vijzel aan te drijven, ontelbare omwentelingen op windkracht hebben gemaakt, voordat haar taak door een motor werd overgenomen.

Gelukkig is de molen behouden gebleven, gerestaureerd en toont hij tot op de dag van vandaag het vernuft en vakmanschap van onze voorouders. De molen is nu een rijksmonument. Maar de molen is meer, want hij kan nog steeds draaien en malen. Enthousiaste vrijwillige molenaars steken hier menig vrij uurtje in. Zij smeren en doen kleine reparaties. En natuurlijk laten ze de molen draaien en malen, ouderwets op windkracht, bij voldoende wind en gunstig weer het water uit de polder naar de boezem. 

Uniek is dat het Wetterskip Fryslân de molen gebruikt als onderkomen voor een, onbemand, elektrisch aangedreven gemaal om het water in de polder op het vereiste peil te houden. Hiervoor zijn sensoren bij de schroefbak en de uitschoot geplaatst.

 
Doc3.jpg

Molen bezichtigen

De Himpenserpoldermole wordt regelmatig gedraaid. Bij een redelijke wind wordt dan het polderwater twee meter hoger naar de boezem gemaald. Als de vlag gehesen is en de molen draait bent u van harte welkom om de molen te bezichtigen. De enthousiaste molenaars vertellen u graag hoe de molen werkt en kunnen bijna al uw vragen over de molen en het molenaarsschap beantwoorden.

Naast een spontaan bezoek kunt u ook op afspraak een bezoekje aan de molen brengen. Voor groepen kan zelfs een speciaal arrangement worden gemaakt. Ten behoeve van de exploitatie van de molen wordt dan een kleine bijdrage van € 10,- per persoon gevraagd. U krijgt daarvoor een enthousiast verhaal van de molenaars, een rondleiding in en rond de molen, een demonstratie hoe de molen werkt, en als de wind het toelaat mag u zelf, onder toezicht van de molenaars, de molen ook bedienen tot slot wordt u nog getrakteerd op een kop thee met koek. Voor een bezoek aan de molen kunt u contact opnemen met Willem Oosterbaan 06-12559675, Johannes Vuijk 06-18186151 / 058-2893737 of Paul Drent 06-24222739.

 

Molenaar worden

Door het voelen van de machtige kracht van de wind die de molen aandrijft, het zien en ruiken van het indrukwekkende open polderlandschap en het aanhoren van de enthousiaste verhalen van de molenaars kan het zijn dat u ook molenaar wilt worden. Het Gild Fryske Mounders verzorgt in Friesland de opleiding tot molenaar.

Het doel van de vereniging is het bewaren, verdiepen en verbreiden van de kennis en de bekwaamheden die nodig zijn om alle overgebleven molens in Fryslân te kunnen bemensen. Het overdragen van de benodigde kennis en vaardigheden op leerling-molenaars is de kernactiviteit van de vereniging. Om dit op praktische en effectieve wijze gestalte te geven, hanteert het Gild Fryske Mounders een opleidingsprincipe waarin de relatie tussen leerling en leermeester-molenaar de basis is: het leerlingstelsel. Molenaar worden is immers een praktijkgebeuren waarin, naast de benodigde theoretisch kennis, vooral de nadruk wordt gelegd op het vertrouwd leren omgaan met een molen.

De Himpenserpoldermole is sinds 2020 ook lesmolen voor het Gild Fryske Mounders. Molenaar-leermeester op de molen is Johannes Vuijk. Via telefoonnummer 06 1818 6151 kun je contact met hem opnemen. Op dit moment volgen vijf leerlingen de opleiding tot molenaar. 

Op de website www.molenaarworden.nl is over de opleiding tot molenaar nog veel meer informatie te vinden.

 

Fotoblad website januari 2022.jpg

 
Zeilvoeringen.jpg

Verschillende zeilvoeringen tijdens een les op de Himpenserpoldermole

Afhankelijk van de windkracht kiest de molenaar aan het begin van de draaidag voor een bepaalde zeilvoering. Dat wil zeggen, hij bepaalt hoeveel zeil hij voorlegt op de wieken. De zeilvoeringen waaruit de molenaar kan kiezen zijn de volgende:

 

1. Vol zeil

2. Duikertje

3. Lange halve

4. Halve

5. Hoge lijn

6. Stormeindje

 

De molen kan bij veel wind ook zonder zeilen draaien. Dit heet draaien met blote benen. Wanneer daarnaast ook de steekborden rechts onderaan het wiek nog uitgenomen worden, spreekt men van draaien met blote benen en geknipte nagels.

   

In bovenstaand filmpje van de Himpenserpoldermole wordt gedraaid met:

2 duikertje

3 lange halve

4 halve

6 stormeindje

 

 

   

Film Himpenserpoldermole in een natte polder januari 2021

 

Film Himpenserpoldermole Omrop Fryslân Hea! 26-11-2019

 

Film Himpenserpoldermole 2018

 

Impressie Himpenserpoldermole 2014