Mellemole Akkrum

Adresgegevens: Nije Skou 2, 8491 MT te Akkrum

Kadastrale gegevens: gemeente AKKRUM sectie B, nummer 3605

Monumentnummer: 35937

Omschrijving Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed:

Poldermolen type spinnekop aan Het Deel

Inleiding

Spinnenkop poldermolen ten zuiden van Akkrum
De Mellemolen is een rijksmonumentale poldermolen met een rijke geschiedenis. Oorspronkelijk gebouwd in 1832 als de Polslootmolen. In 1972 werd de molen tijdens een storm verwoest. Na herbouw in 1976 raakte de molen steeds meer ingesloten door industriële bebouwing. In 2004 werd de molen verplaatst van zijn plek aan de Polsloot naar Nije Skou aan het kanaal Het Deel, ruim twee kilometer zuidelijker van de oorspronkelijke plek. De molen kreeg daar de nieuwe naam “Mellemolen”, naar één van de oude poldereigenaren, Melle Sjoukes Hylkema.

Omschrijving

De Mellemole is een spinnenkopmolen — dat is een klein type poldermolen die speciaal gemaakt is om water uit een laaggelegen polder naar een hoger gelegen vaart te verplaatsen. Dit gebeurt door middel van windkracht en een vijzel. Zo blijft het land droog en bewerkbaar. De molen heeft vier houten wieken die door de wind in beweging worden gebracht. Door meer of minder zeil op de wieken te leggen of door het plaatsen van steekborden in de wieken kan de molenaar de snelheid en kracht regelen. De draaiende wieken zijn bevestigd aan een houten bovenas in de kap van de molen. Die as draait mee met de wieken. Aan de bovenas zit een wiel met kammen (tandwielen) dat de draaiende beweging van de horizontale as omzet in een verticale beweging via een koningsspil. Aan de onderkant van die koningsspil zit een houten vijzel die het water omhoog draait. Het opgevoerde water stroomt via een goot of een uitlaat de boezem (de verzamelvaart) in, zodat het weg kan stromen richting een groter water. Omdat de Mellemolen een kleine molen is, kon hij een beperkt gebied bemalen. Vroeger stonden er in Friesland honderden van deze molens — elk bemoeide zich met een klein stukje land. Samen hielden ze hele polders droog. Tegenwoordig is de Mellemolen een werkend monument en helpt hij soms nog mee in het waterbeheer van het achterliggende gebied.