Monumentenstichting Boarnsterhim
 

Eagum toren

 Adresgegevens: Wybrensdyk 1, 9006 XH  Eagum 

Kadastrale gegevens: gemeente Roordahuizum, sectie E nummer 310 deels

Monumentnummer: 22880

Omschrijving Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed:

Toren op Kerkhof. Op een verhoogd, door een voetpad omgeven kerkhof staande, wellicht nog 13e eeuwse toren. Boven de ingang aan de westzijde steen met 1717. Klokkenstoel met klok van anonieme gieter uit de 13e of 14e eeuw, diameter 49,5 cm. Mechanisch torenuurwerk Gebr. Van Bergen, Heiligerlee, is buiten bedrijf gesteld.


Luidklokken

In de toren van Idaerd hangen twee luidklokken. Aan de oostzijde hangt een zeer oude klok welke waarschijnlijk 13e eeuws is gedateerd. De onderdoorsnede van de klok is 49,5 cm. De klok hangt aan een rechte eiken luidas, wordt met de hand geluid en heeft een uitstekend geluid. Het is een goed afgewerkte klok met boven aan de flank een paar primitieve afbeeldingen en net boven de slagrand een strakke sjablone rand.

De oorspronkelijke westelijke klok is in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan. Deze klok dateerde uit 1326 en was gegoten door de klokkengieter Stephanus. Op 24 juli 1998 is een vervangende luidklok bijgeplaatst. Deze klok is in 1958 door Petit en Fritsen te Aarle-Rixtel gegoten voor de inmiddels buiten gebruik gestelde Christus Koning Kerk aan de James Wattstraat te Amsterdam. De klok heeft een kroon en een traditionele randversiering. De onderdoorsnede van de klok is 63,5 cm. en een gewicht van ca. 65 kg. de slagtoon is Dis2.  In de tekstband staat: A.D. 1958. Het opschrift op de flank is: "St. LEONARDO MARTIJRI GORCOMIENSI". Boven de slagrand staat: "PETIT ET FRITSEN ME FUDURUNT 2881" Deze klok hangt ook aan een rechte luidas. Beide klokken hebben smeedstalen klepels en een kleine stalen luidarm.

Torenuurwerk

Het kleine mechanische torenuurwerk van Gebr. Van Bergen, Heiligerlee is buiten gebruik gesteld.

 

 

Eagum dorp

Eagum is een dorp met 29 inwoners. In dit dorp wonen 3 vrouwen meer dan het aantal mannen, dat in Eagum woont. Eagum is een van de kleinste dorpjes in de gemeente Boarnsterhim. In Eagum vind je zes boerderijen en een oude kerktoren, met zadeldak. Deze staat op een met elzen omgeven kerkhof. Het kerkhof wordt ook nu nog steeds gebruikt. In de 17e en 18e eeuw waren er in Eagum negen boerderijen. Volgens een oud rijmpje is Eagum het middelpunt van de wereld. Om te bewijzen dat Eagum inderdaad het middelpunt is, is er zelfs een gedenksteentje aangebracht dat dit middelpunt bevestigt. Dat Eagum belangrijk is, blijkt wel uit het feit dat er vaak studenten komen voor ontgroeningrituelen. De Groninger studentenvereniging Frisia heeft ooit een gedenksteen aangebracht. De Groninger studentenvereniging Frisia kent alleen de in Friesland geboren mannelijke leden.

Eagum maakte bestuurlijk, tot de gemeentelijke herindeling in 1984, deel uit van de gemeente Idaarderadeel. Idaarderadeel is in 1984, samen met Rauwerderhem en een groot deel van Utingeradeel, opgegaan in de nieuwe gemeente Boarnsterhim. Sinds januari 1989 is de officiële naam van het dorp Eagum.

 

Leefbaarheid

Eagum ligt vijf kilometer ten zuiden van Leeuwarden, ingeklemd tussen drie poldertjes, te weten de polder Klein Friesma, polder van der Sluis en polder Kooistra. Eagum is niet alleen over het water te bereiken, via een aftakking van het Eagumerdiep, dat een onderdeel vormt van de vaarroute van Leeuwarden naar Grou, maar ook over de weg. Het dorp ligt aan de weg van Wergea (Warga) naar Reduzum (Roordahuizum). De leefbaarheid wordt vergroot door op de plek van de vervallen boerderij aan de Master Wybrensdyk 10 in Eagum drie woningen te bouwen. Ook komt er, als de besluiten van de Boarnsterhimse gemeenteraad worden uitgevoerd, een insteekhaven en een speelvoorziening. Daar de grond rondom de boerderij eerst nog moet worden onderzocht op oudheidkundige zaken, de boerderij stond op grond van de voormalige terp, kan de uitwerking nog weleens verder worden vertraagd. Eerder waren er rond 2003 plannen om op de grond een zorghotel voor (ex)psychiatrische patiënten te realiseren.

 

Geschiedenis van Eagum

Niet na te gaan is hoe oud het dorpje Eagum al is. Voor het eerst komt Eagum in 1450 voor in de geschiedenis. Geschreven als Aghem en destijds ook vaak geschreven als ╞gum. In het Register van Aanbring waren in 1511 voor Aegum 6 adressen geregistreerd. De visserij, Eagum lag aan het Wargaastermeer, was naast het boeren een belangrijke bron van inkomsten. In 1633 werd het Wargaaastermeer door Paulus Jansz Cley drooggemaakt. Paulus Jansz Cley en zijn zoon Wilhelm Cley werden later in de kerk begraven. Kijkende naar de bouwstijl van de oude kerktoren, zou deze toren in de 13e eeuw gebouwd moeten zijn. Vervolgens werd er in het begin van de 16e eeuw een zaal aan de toren gebouwd. In 1778 werd de kerk, na te zijn afgebroken, opnieuw in gebruik genomen. Deze kerk werd vervolgens in 1838 verkocht, met het doel dat de kerk zou worden afgebroken. In 1856 was de afbraak voltooid. Gelukkig is de toren wel blijven staan. In 1983 is de toren gerenoveerd en bepaalt zodoende nog steeds de contouren van het dorp. Of het waar is, is niet te achterhalen, maar uit overleveringen blijkt dat de stenen van de kerk in 1873 zijn hergebruikt bij de bouw van een kroeg in Opeinde. Oorspronkelijk hingen er twee klokken in de kerktoren, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog werden op last van de Duitse bezetters beide klokken verwijderd. De kleine klok is gelukkig weer teruggekomen. Ter vervanging van de grote kerkklok, is in 1998 een andere klok opgehangen. Deze kerkklok was afkomstig uit de afgebroken Christus Koning Kerk in Amsterdam.

In de toren zijn twee gedichtjes te lezen. Één ter gelegenheid van het overlijden van koning Willem III (1890) en één ter gelegenheid van het koningschap van koningin Juliana (1948).

Een molen, met een niet-maalvaardige Amerikaanse windmotor, staat ten zuiden van Eagum.

Een ander belangrijk gegeven is, dat de voorouders van de bekende Amerikaanse acteurs en actrice Henry, Peter and Jane Fonda afkomstig zijn uit Eagum. De in 1651 uit Eagum geëmigreerde Jilles Douwes Fonda vestigde zich met zijn vrouw Hester en kinderen in Fort Oranje. Fort Oranje heet nu Albany en ligt in de staat New York en zo is en blijft Eagum ook op artistiek vlak het middelpunt van de wereld.

(bron: MIDDELPUNT)